JENIS PENGHADANG JALAN

 

Dalam dunia pengangkutan moden, keselamatan jalan raya bukan sekadar tentang memakai tali pinggang keledar atau mematuhi had laju. Ia juga tentang bagaimana sesebuah negara melindungi pemandunya daripada kemalangan yang tidak dijangka. Dan salah satu elemen yang sangat kritikal tetapi selalu terlepas pandang ialah penghadang jalan.
 
Penghadang jalan telah melalui pelbagai evolusi. Fungsinya bukan hanya untuk menghalang kenderaan daripada terbabas, tetapi untuk menyerap impak perlanggaran dan mengelakkan kemalangan berangkai. Bahan, reka bentuk dan lokasi pemasangan memainkan peranan besar dalam menentukan keberkesanannya.
 
Terdapat tiga kategori utama penghadang jalan: tegar, separa lentur dan fleksibel. Setiap satunya mempunyai kelebihan tersendiri, bergantung kepada jenis jalan dan tahap risiko kawasan tersebut.
 
Penghadang tegar seperti konkrit adalah jenis paling kukuh. Ia sering digunakan di kawasan berisiko tinggi seperti lebuh raya dan jambatan. Kelebihannya ialah keupayaan menghalang kenderaan daripada meneruskan pergerakan ke kawasan berbahaya. Tetapi kerana ia tidak berubah bentuk, impak hentakan boleh menjadi sangat kuat kepada kenderaan dan pemandu.
 
Kemudian ada penghadang separa lentur seperti W-beam dan thrie-beam guardrail. Ia direka untuk menyerap hentakan secara sederhana dan mengalihkan kenderaan kembali ke laluan. Reka bentuknya yang beralun membantu dalam proses ini. Jenis ini sangat biasa digunakan di UK dan banyak lebuh raya di dunia.
 
Seterusnya ialah penghadang fleksibel seperti cable barrier dan penghadang plastik berisi air. Ia mampu membengkok lebih banyak dan menyerap impak dengan lebih baik, sekali gus mengurangkan kecederaan. 

Cable barrier banyak digunakan di Australia, Sweden dan New Zealand. Walau bagaimanapun, ia dilarang dalam undang-undang EU kerana boleh membahayakan penunggang motosikal.
 
Satu lagi inovasi penting ialah roller barrier. Penghadang jenis ini menggunakan sistem penggelek berputar yang mampu mengurangkan hentakan dan membelokkan kenderaan dengan lebih selamat. Korea Selatan, Jepun dan China antara negara yang aktif menggunakan teknologi ini.
 
Roller barrier menggunakan bahan ethyl vinyl acetate (EVA) yang tahan hentakan, tahan cuaca dan mampu memantulkan cahaya. Ciri-ciri ini menjadikannya sesuai untuk kawasan berisiko tinggi seperti selekoh tajam, terowong dan cerun curam.
 
Di Malaysia, roller barrier pernah digunakan secara terhad di Lebuhraya Karak dan lokasi tertentu seperti FT15 Subang. Namun, penggunaannya belum menyeluruh, walaupun ia terbukti mampu mengurangkan impak kemalangan dengan lebih berkesan berbanding penghadang konvensional.
 
Pemilihan penghadang jalan tidak boleh dibuat secara sembarangan. Banyak faktor perlu diambil kira seperti jenis jalan, kadar lalu lintas, risiko kawasan, cuaca dan kos penyelenggaraan jangka panjang. 

Dalam kawasan bandar misalnya, keutamaan mungkin pada reka bentuk yang mesra pejalan kaki. Tetapi di lebuh raya, kekuatan dan keupayaan menyerap hentakan menjadi lebih utama.
 
Negara seperti Turki dan India juga telah mula menggunakan roller barrier di kawasan berisiko. Teknologi ini bukan sahaja meningkatkan keselamatan, tetapi juga memberikan amaran visual kepada pemandu melalui warnanya yang terang.
 
Sebahagian besar negara yang berjaya mengurangkan kadar kemalangan ialah negara yang memahami pentingnya reka bentuk sistem keselamatan jalan yang berasaskan data, bukan sekadar ikut trend.
 
Jabatan Kerja Raya (JKR) di Malaysia telah menjalankan beberapa ujian rintis ke atas pelbagai jenis penghadang jalan. Namun, hasil ujian ini perlulah diterjemahkan kepada dasar tetap agar penggunaannya lebih meluas dan tidak terhad kepada projek percubaan semata-mata.
 
Pakar keselamatan antarabangsa menyatakan bahawa penghadang jalan bukan hanya pelengkap binaan jalan, tetapi satu pelaburan jangka panjang yang boleh menyelamatkan ribuan nyawa jika dilakukan dengan betul.
 
Perbandingan kos antara penghadang biasa dan roller barrier mungkin besar pada awalnya. Namun apabila mengambil kira kos rawatan kemalangan, kehilangan nyawa dan beban sosial, pelaburan itu sangat berbaloi.
 
Dalam dunia yang semakin padat dengan kenderaan dan semakin kompleks dengan cuaca tidak menentu, langkah pencegahan jauh lebih murah berbanding menangani tragedi.

Malaysia harus mempertimbangkan penggunaan teknologi seperti roller barrier dan penghadang fleksibel di lokasi berisiko tinggi dengan lebih agresif. Ini termasuk kawasan cerun, selekoh tajam dan simpang keluar lebuh raya.
 
Sistem keselamatan jalan raya moden bukan lagi tentang membina jalan lurus dan lebar sahaja. Ia tentang memastikan jika sesuatu berlaku, sistem tersebut mampu mengurangkan impak dengan minimumkan kecederaan dan kehilangan nyawa.
 
Negara seperti Sweden yang terkenal dengan pendekatan Vision Zero sudah membuktikan bahawa keselamatan jalan boleh diurus secara sistematik. Ia bermula dengan data, diikuti dengan reka bentuk berasaskan manusia, dan akhirnya teknologi menyokong semua itu.

Malaysia juga mampu melakukan perkara yang sama jika ada kesungguhan politik, peruntukan dan kemahuan untuk berubah.
 
FB Mazlan Syafie